De gevaren van keten- en inlenersaansprakelijkheid

Schakelt u als ondernemer werknemers van derden in? Dan kunt u, op basis van de keten- en inlenersaansprakelijkheid, aansprakelijk worden gesteld voor door deze derden verschuldigde belastingschulden. Dit risico loopt u als een onderaannemer (ketenaansprakelijkheid) of een uitzendbureau (inlenersaansprakelijkheid) de loonheffingen of omzetbelasting niet, niet volledig, of te laat betaalt. In dit artikel lichten wij de keten- en inlenersaansprakelijkheid toe en geven wij aan hoe u de risico’s beperkt.

Ketenaansprakelijkheid en werk van stoffelijke aard

De ketenaansprakelijkheid is in het leven geroepen om te voorkomen dat aannemers en onderaannemers bij de afdracht van loonheffingen, misbruik maken van de uitbesteding van werk van stoffelijke aard. Daaronder vallen bouwwerken, wegenaanleg, landbewerking, herstelwerkzaamheden en het vervaardigen van kleding. Ook het verrichten van diensten zoals het inpakken van goederen, onderhoud en schoonmaak behoren hiertoe. Werkzaamheden die hoofdzakelijk van geestelijke of intellectuele aard zijn vallen in de regel niet onder het begrip.

Iedere (onder)aannemer met personeel is verplicht om de loonheffingen die verschuldigd zijn voor de uitvoering van het werk op tijd en volledig aan de Belastingdienst af te dragen. Als een aannemer het werk (gedeeltelijk) uitbesteedt aan een onderaannemer dan ontstaat een keten van (onder)aannemers die allemaal betrokken zijn bij de uitvoering van een werk van stoffelijke aard. Alle (onder)aannemers kunnen in dat geval hoofdelijk aansprakelijk worden gesteld voor de loonheffingen die een van de opvolgende (onder)aannemers in de keten niet, niet op tijd of niet volledig heeft afgedragen aan de Belastingdienst. De ketenaansprakelijkheid kan ook van toepassing zijn als achteraf blijkt dat een onderaannemer samen heeft gewerkt met zzp’ers die feitelijk in loondienst waren en er dus ten onrechte geen loonheffingen zijn afgedragen. De opdrachtgever valt in beginsel buiten deze aansprakelijkheidsketen.

Eigenbouwer valt binnen de aansprakelijkheidsketen

De opdrachtgever valt niet buiten de aansprakelijkheidsketen wanneer hij of zij kwalificeert als eigenbouwer. Dit is als de opdrachtgever werk uitbesteedt dat tot zijn normale bedrijfsuitoefening behoort, zonder dat hij hiervoor een opdracht heeft gekregen van een ander. Hierbij is het hebben van de algehele leiding over projecten die vaker dan sporadisch voorkomen al voldoende. Een opdrachtgever kwalificeert sneller als eigenbouwer dan u zou verwachten. Een bedrijf dat bij de feitelijke uitvoering van een bepaald werk zelf géén werkzaamheden van stoffelijke aard verricht, maar alle werkzaamheden uitbesteedt aan derden, kan toch eigenbouwer zijn. Hierbij kan bijvoorbeeld worden gedacht aan een ziekenhuis dat bijvoorbeeld (regelmatig) verbouwingen laat verrichten aan haar vleugels en hiervoor een bouwbedrijf inhuurt.

Over dit onderwerp – wanneer is een opdrachtgever eigenbouwer en wanneer niet – bestaat veel onduidelijkheid en discussie met de Belastingdienst.

Uitzonderingen op de ketenaansprakelijkheid en risicobeperking

In enkele uitzonderingssituaties kan een opdrachtgever niet aansprakelijk worden gesteld op basis van ketenaansprakelijkheid. Het gaat om de volgende uitzonderingen:

• de opdrachtgever is aan te merken als eindopdrachtgever (en dus geen eigenbouwer);
• de gehele keten treft geen blaam dat de (onder)aannemer zijn loonheffingen niet heeft betaald;
• de aanneemovereenkomst is ondergeschikt aan een verkoopovereenkomst van een bestaande zaak;
• het werk is voor meer dan 50% van de tijd op de werkplaats van de (onder)aannemer uitgevoerd.

Een beroep op een van bovenstaande uitzonderingen slaagt lang niet altijd. Het is daarom van belang dat u uw risico’s vooraf goed inschat en het aansprakelijkheidsrisico zo veel mogelijk beperkt.

Risicobeperkende maatregelen ketenaansprakelijkheid

De belangrijkste maatregel die u kunt nemen om het risico op ketenaansprakelijkheid zo veel als mogelijk te beperken is het doen van een vrijwarende storting op de geblokkeerde rekening (G-rekening) van de (onder)aannemer. Let hierbij wel op de administratieve vereisten die gelden. Als uw (onder)aannemer géén G-rekening heeft, kunt u het risico op ketenaansprakelijkheid niet voorkomen. Aanvullende maatregelen om de kans op en de hoogte van de aansprakelijkstelling te beperken zijn:

• Een (periodieke) verklaring betalingsgedrag en nakoming fiscale verplichtingen opvragen;
• Het sluiten van duidelijke overeenkomsten met uw (onder)aannemer;
• Het voldoende identificeren van de arbeidskrachten. Identificeert u de ingezette arbeidskrachten onvoldoende, dan loopt u het risico dat het anoniementarief van 52% wordt toegepast bij de aansprakelijkstelling;
• Het maken van een goede voorselectie van (onder)aannemers waarmee u wilt samenwerken.

Inlenersaansprakelijkheid

Op basis van de inlenersaansprakelijkheid kan een inlener aansprakelijk worden gesteld voor de loonheffingen en omzetbelasting die de uitlener niet, niet volledig of te laat aan de Belastingdienst afdraagt. Inleners aansprakelijkheid doet zich voor als u arbeidskrachten inleent van een derde partij en u als “inlener” leiding of toezicht uitoefent over de werkzaamheden. Ook deze regeling geldt voor de hele keten van ondernemingen die gebruik hebben gemaakt van ingeleend personeel en dus ook voor eventuele doorleners.

Risicobeperkende maatregelen inlenersaansprakelijkheid

Het risico op inlenersaansprakelijkheid bij inhuur van uitzendkrachten kunt u definitief en volledig beperken, als de uitlener SNA-gecertificeerd is en u 25% van de factuurwaarde op de G-rekening van de uitlener stort (in geval van verlegging btw: 20%) en aan de administratieve eisen (betaling, factuur en administratie) is voldaan. Is de uitlener niet SNA-gecertificeerd, dan geldt een vrijwaring – indien voldaan aan administratieve vereisten – tot het gestorte bedrag. Voor overige risicobeperkende maatregelen zie hierboven onder ‘beperken ketenaansprakelijkheid’.

Voorkom aansprakelijkheidstelling

Leent u wel eens arbeidskrachten in van een andere ondernemer, gaat u als aannemer te werk óf zijn er redenen om aan te nemen dat u als eigenbouwer kwalificeert? Neem dan contact met ons op om de kans op een aansprakelijkheidsstelling in de toekomst te minimaliseren.