Succesvolle bedrijfsopvolging, maar wie volgt de opvolger op?

Het einde van het ondernemerschap is misschien niet iets waar je graag over praat. Toch is het belangrijk hier goed op voorbereid te zijn. De overdracht van een bedrijf is namelijk complexe materie waarbij niet alleen de belangen van de onderneming een rol spelen, maar ook die van je familie. Daarbij is het einde van jouw ondernemerschap juist het startpunt voor de volgende generatie. Waar jij de zaken al goed geregeld had voor het geval je (tijdelijk of blijvend) uit de roulatie zou zijn, moeten het bedrijf én je familie ook voorbereid worden op mogelijke noodscenario’s zoals overlijden, (tijdelijke of blijvende) arbeidsongeschiktheid of echtscheiding van de opvolger.

Het is dan ook belangrijk om niet alleen te focussen op het overdragen van het bedrijf, maar ook om regels en afspraken vast te leggen over hoe je familie en het bedrijf om moeten gaan met tegenslagen. Denk daarbij aan afspraken over de (verdeling van) zeggenschap binnen de onderneming, over de verkoop van de aandelen (binnen de familie of aan derden) en de daarbij te hanteren verkoopprijs en over de toe- en uittreding van familieleden (vrijwillig of noodgedwongen). Hierna lichten we graag toe welke zaken jij en jouw opvolger onder andere kunnen regelen.

Certificering van aandelen via een STAK

Wil je het bedrijf overdragen aan de volgende generatie, maar vind je het nog te vroeg om ook de zeggenschap (geheel of gedeeltelijk) over te dragen? Dan kun je ervoor kiezen om de aandelen in het bedrijf te certificeren via een zogenoemde STAK (Stichting Administratiekantoor).

Bij certificeren draagt men de aandelen over  aan een STAK. De STAK geeft in ruil hiervoor certificaten uit aan jou als oorspronkelijke eigenaar van de aandelen. De tussenkomst van de STAK beoogt een splitsing tussen de financiële rechten en de zeggenschapsrechten die aan de aandelen verbonden zijn. De zeggenschapsrechten, bijvoorbeeld het stemrecht op de aandelen, komen toe aan (het bestuur van) de STAK. De financiële rechten, zoals dividenduitkeringen op de aandelen, komen toe aan de houder(s) van certificaten.

Door jezelf te benoemen als bestuurder van de STAK kun jij de zeggenschap behouden. Ook kun je de bedrijfsopvolger tot gezamenlijk bevoegd bestuurder benoemen. Daarnaast is het mogelijk om het opvolgend bestuur (in geval van calamiteiten van jou en/of de opvolger) in te regelen.

Spelregels in de schenkingsakte

Naast het inregelen van zeggenschap, kun je als schenker ook bepaalde zaken regelen met betrekking tot de (toekomstige) eigendom van het bedrijf. Je bepaalt in dat geval niet alleen wie jouw opvolger is, maar ook wie de opvolger opvolgt (of juist niet). 

In de schenkingsakte kun je regelen of en in welke situaties de onderneming gedeeld mag worden met de (toekomstige) partner van de bedrijfsopvolger (uitsluitingsclausule). Mocht je nog verder willen gaan, dan bepaal je in de schenkingsakte ook naar wie de aandelen gaan als de bedrijfsopvolger komt te overlijden (tweetrapsmaking). Dit om te voorkomen dat het bedrijf bij de verkeerde personen terechtkomt. Daarnaast kan je met een tweetrapsmaking veel belasting besparen. 

{% module_block module “widget_1683110394979” %}{% module_attribute “label” %}cta-banner-simple{% end_module_attribute %}{% module_attribute “path” %}/hlb-website-demo/web/modules/cta-banner-simple/cta-banner-simple{% end_module_attribute %}{% module_attribute “module_id” %}57204341051{% end_module_attribute %}{% module_attribute “schema_version” %}2{% end_module_attribute %}{% module_attribute “tag” %}module{% end_module_attribute %}{% module_attribute “no_wrapper” %}false{% end_module_attribute %}{% module_attribute “title” %}Weten wat er allemaal komt kijken bij bedrijfsopvolging?{% end_module_attribute %}{% module_attribute “action” %}{“text”:”Lees meer over bedrijfsopvolging”,”link”:{“url”:{“content_id”:60593871396,”href”:null,”type”:”CONTENT”}}}{% end_module_attribute %}{% module_attribute “css” %}{}{% end_module_attribute %}{% module_attribute “child_css” %}{}{% end_module_attribute %}{% end_module_block %}

Familiestatuut en aandeelhoudersovereenkomst

Hiervoor beschreven we wat jij als schenker kunt regelen. Daarnaast zijn er verschillende zaken die je samen met jouw opvolger kunt afspreken/vastleggen. Het is ook mogelijk om de andere familieleden hierbij te betrekken. Hierna gaan we nader in op de mogelijkheden die een familiestatuut en/of aandeelhoudersovereenkomst (c.q. certificaathoudersovereenkomst) biedt. 

Familiestatuut

Het familiestatuut wordt gezien als de grondwet van de familie en bevat in grote lijnen de spelregels (zowel de rechten als de plichten) van de familie tegenover het familiebedrijf en elkaar. Het statuut dient als een onmisbare gids en richtlijn voor de familie en stelt haar in staat toekomstige conflicten te vermijden of op te lossen. Het proces dat leidt tot het opstellen van een familiestatuut is minstens zo belangrijk als het eindresultaat zelf. Het is een leerzaam proces waar alle familieleden actief bij betrokken worden.

De inhoud van een familiestatuut is sterk afhankelijk van de visie en wensen van de familie. Het opstellen ervan is altijd maatwerk. Uit deze zeer persoonlijke aanpak haalt het statuut dan ook zijn kracht. Er zijn wel enkele algemene thema’s die veelvuldig in een familiestatuut worden opgenomen waarbij de familie aansluit (zie onderstaande figuur). Het is vervolgens aan hen om hun standpunt per topic te bepalen.

Aandeelhoudersovereenkomst

Als er een familiestatuut is opgesteld, is de aandeelhoudersovereenkomst daar de juridische uitwerking van (voor de afspraken die de aandeelhouders aangaan). Maar deze overeenkomst kan ook zonder familiestatuut worden vormgegeven. Hierin kunnen de aandeelhouders onderling afspraken maken over (o.a.) de omstandigheden waarin de aandelen aan de medeaandeelhouders moeten worden aangeboden, hoe de koopprijs dan wordt bepaald én betaald, wat de gevolgen zijn bij (tijdelijke of blijvende) arbeidsongeschiktheid en onder welke omstandigheden dividend uitgekeerd mag worden (dividendbeleid). Ook kunnen afspraken over de governance worden vastgelegd (denk bijvoorbeeld aan de afspraak dat voor bepaalde besluiten een absolute meerderheid nodig is).

Wellicht ten overvloede merken we op dat de bedrijfsopvolger zelf ook diverse zaken kan c.q. moet regelen in de huwelijkse voorwaarden of een samenlevingscontract, het testament en het levenstestament. Voor meer informatie over deze onderwerpen verwijzen wij je graag naar onze eerdere nieuwsberichten hierover:

•    Huwelijkse voorwaarden/samenlevingscontract
•    Testament en levenstestament

Kortom, bij een bedrijfsopvolging speelt niet alleen de (manier) van overdracht een belangrijke rol, maar het is ook van groot belang om te bepalen en vast te leggen wat er met het bedrijf moet gebeuren als zich in de toekomst calamiteiten voordoen. Graag sparren over jouw situatie en wensen? Neem dan contact op met de collega’s van family wealth via familywealth@hlb-wvdb.nl of info@vdb-law.nl.