Tweetrapsmaking leidt tot een fictieve ab-vervreemding

In de tweetrapsmaking is bepaald dat het restant van de nalatenschap bij het overlijden van de erfgename naar goede doelen gaat. Voor fiscale doeleinden verkrijgen de goede doelen van de erfgename.

Een vrouw wordt door haar vader tot zijn enige erfgename benoemd als zijn echtgenote eerder overlijdt, wat ook gebeurt. In het testament van de vader is een zogenoemde fideï commis de residuo opgenomen, waardoor het restant van de nalatenschap bij het overlijden van de vrouw naar drie goede doelen gaat. Tot de nalatenschap van de vader behoorden alle aandelen in een bv, die op haar beurt alle aandelen hield in een beleggings-bv. De inspecteur legt na het overlijden van de vrouw een navorderingsaanslag op omdat de aandelen (met een waarde van € 5.300.000) fictief zijn vervreemd aan de goede doelen.

Fictieve ab-vervreemding

Rechtbank Den Haag oordeelde dat de vrouw door de erfenis een aanmerkelijk belang had verkregen. Door haar overlijden was er sprake van een fictieve vervreemding van dit aanmerkelijk belang.

Terechte navorderingsaanslag

Hof Den Bosch bevestigt de uitspraak. De vrouw heeft bij het overlijden van haar vader de juridische eigendom van de aandelen verkregen, en doordat zij hierover vrij kon beschikken ook de economische eigendom. Zij was tot aan haar overlijden aanmerkelijkbelanghoudster. Het maakt niet uit dat de aandelen na haar overlijden moesten overgaan naar de goede doelen. De fideï commis had niet tot gevolg dat de vrouw nooit erfgenaam is geweest, en de goede doelen zijn niet al vóór haar overlijden erfgenaam geworden. Hoewel de goede doelen civielrechtelijk bezien van haar vader hebben geërfd, moet er voor fiscale doeleinden van worden uitgegaan dat zij de aandelen van de vrouw hebben verkregen. Dat die overgang berust op een door haar vader gevestigde titel, is niet in strijd met de wettekst.

Bron: Hof Den Bosch 16-11-2022 (gepubl. 06-06-2023) (ECLI:NL:GHSHE:2022:3968)