Samenwonen zonder iets te regelen: dit is uw positie

Als u gaat samenwonen kunt u dit regelen met een samenlevingscontract of ervoor kiezen om niets te regelen. In dat laatste geval bent u niets verplicht aan elkaar, maar heeft u ook geen recht op partneralimentatie of een erfenis. In dit artikel gaan we verder in op de positie van samenwoners in de Successiewet, met name bij overlijden.

Fiscale partners hebben voor de erfbelasting een hoge vrijstelling (circa € 723.000 in 2023) en het laagste tarief. Echtgenoten zijn elkaars fiscaal partner. Ook als u ongehuwd samenwoont, kunt u fiscaal partner zijn. U kan maar één fiscaal partner hebben.

Kwalificatie ongehuwden als fiscaal partner

Ongehuwden kwalificeren als fiscaal partner als zij voorafgaand aan het overlijden vijf jaar of langer hebben samengewoond. Voor deze groep is een samenlevingsovereenkomst niet vereist, maar u dient wel op hetzelfde adres staan ingeschreven in de basisregistratie personen. Bloedverwanten in de rechte lijn (bijvoorbeeld ouder en zoon) kunnen geen partner van elkaar zijn, ook al wonen zij wel op hetzelfde adres. Broers en zussen kunnen daarentegen wel elkaars fiscaal partner zijn.

Het notariële samenlevingscontract en erven

Daarnaast kunnen ongehuwden op grond van een notariële samenlevingsovereenkomst met wederzijdse zorgplicht als fiscaal partner kwalificeren. Naast de notariële akte is een minimale periode van samenwonen vereist. Deze periode is voor de erfbelasting zes maanden en voor de schenkbelasting twee jaar. Echtgenoten en geregistreerde partners zijn elkaars wettelijke erfgenamen. Dat geldt niet voor ongehuwde samenwoners. Wilt u iets laten toekomen aan de persoon waarmee u samenwoont, dan moet u een testament opstellen of afspraken maken in een samenlevingsovereenkomst.

Als bij het samenwonen één van de partners kinderloos komt te overlijden, zonder een testament te hebben gemaakt, vererft het vermogen naar de ouders, broers en/of zussen. De achterblijvende partner heeft in beginsel geen recht op (een deel van) de nalatenschap.

Bij gemeenschappelijk eigendom (bijvoorbeeld woning en inboedel) kunnen samenwoners met een verblijvingsbeding ervoor zorgen dat het aandeel in het gemeenschappelijk vermogen automatisch aan de andere partner toekomt.

{% module_block module “widget_1683291207692” %}{% module_attribute “label” %}cta-banner-simple{% end_module_attribute %}{% module_attribute “path” %}/hlb-website-demo/web/modules/cta-banner-simple/cta-banner-simple{% end_module_attribute %}{% module_attribute “module_id” %}57204341051{% end_module_attribute %}{% module_attribute “schema_version” %}2{% end_module_attribute %}{% module_attribute “tag” %}module{% end_module_attribute %}{% module_attribute “no_wrapper” %}false{% end_module_attribute %}{% module_attribute “action” %}{“link”:{“url”:{“content_id”:98844041755,”href”:null,”type”:”CONTENT”}},”text”:”Lees meer over samenwonen en huwelijk”}{% end_module_attribute %}{% module_attribute “title” %}Heeft u meer vragen met betrekking tot samenwonen?{% end_module_attribute %}{% module_attribute “css” %}{}{% end_module_attribute %}{% module_attribute “child_css” %}{}{% end_module_attribute %}{% end_module_block %}

Voorbeeld

Drie zussen wonen al meer dan vijf jaren samen in de ouderlijke woning. Geen van hen heeft een samenlevingscontract. Zus A heeft haar zussen tot erfgenaam benoemd en overlijdt in 2016. Zus B wil de partnervrijstelling toepassen, zij heeft immers al meer dan 5 jaar met de erflater samengewoond. De inspecteur staat dit niet toe. De rechtbank geeft de inspecteur gelijk.

Als er meerdere personen als fiscaal partner kunnen kwalificeren, maar geen van hen heeft voorrang op een ander, dan is niemand fiscaal partner en kan de partnervrijstelling niet worden gebruikt (Rechtbank Gelderland 13 april 2018, ECLI:NL:RBGEL:2018:1697). Als zus A met zus B een samenlevingscontract had opgesteld en niet met zus C, dan had zus B voorrang gehad op zus C. Zus B had dan wel de partnervrijstelling kunnen toepassen.

Stel gerust uw vragen aan ons team family wealth

Wanneer u kiest om te gaan samenwonen zonder overeenkomst biedt dat heel veel vrijheid, maar bent u ervan bewust dat dit ook nadelen met zich meebrengt. Als deze bekend zijn, kunt u bewuste keuzes maken. Wij kunnen u daarbij helpen. Neem contact op met de collega’s van family wealth via familywealth@newtone.nl.