Wijziging pensioenregeling: instemming werknemer vereist!

Indien een pensioenregeling wordt gewijzigd is het van groot belang dat de werknemer daar individueel mee instemt. Dat blijkt maar weer uit een vrij recent arrest van het Hof Den Bosch.

De casus

Geruime tijd geleden, in 1995, werd de pensioenregeling van de werkgever aangepast. Het nabestaandenpensioen ging toen over van een opbouwregeling naar een dekking op risicobasis waarbij het nabestaandenpensioen wordt verzekerd zolang er sprake is van een dienstverband.

De werkgever voerde indertijd wel overleg met de personeelsvertegenwoordiging, maar noch de individuele werknemer noch diens partner werd daarna om instemming gevraagd.

De werknemer ging uit dienst en kwam daarna te overlijden. Diens weduwe eist uitbetaling van het nabestaandenpensioen, hetgeen de pensioenuitvoerder weigerde. De weduwe spreekt vervolgens de voormalige werkgever van haar overleden echtgenoot aan.

Het Hof wijst haar vordering toe en veroordeelt de ex-werkgever tot nabetaling door het inkopen van het gevorderde nabestaandenpensioen.

Wat waren, vrij vertaald, de belangrijkste overwegingen van het Hof?

1. Pensioen is een onderdeel van de arbeidsovereenkomst. Een wijziging van de pensioenregeling is dus een wijziging van arbeidsvoorwaarden en voor dergelijke wijzigingen is op basis van de hoofdregel, de instemming van de betrokken werknemer vereist.
   Het feit dat een vertegenwoordiging van de werknemers, zoals een ondernemingsraad, betrokken is geweest bij de wijziging van de pensioenregeling doet er niet toe. Het oordeel van een OR bindt de werknemer niet. De werknemer wordt overigens wel gebonden door een cao, maar daarvan was in deze casus geen sprake.
2. Ook verjaring biedt de werkgever geen soelaas.
   Ten tijde van de wijziging van een pensioenregeling is de echtgenote geen partij. Alleen de werknemer is immers partij bij een arbeidsovereenkomst en de partner hoeft een arbeidsovereenkomst daarom niet mede te ondertekenen, en hoeft vervolgens dus ook niet in te stemmen bij een wijziging van de arbeidsvoorwaarde!
   Bij pensioenen wordt de partner pas partij nadat de (ex-)werknemer is overleden. En pas vanaf dat moment treedt de verjaringstermijn in werking. Dat kan dus ook tientallen jaren zijn nadat een werknemer ontslag heeft genomen!

In veel pensioenreglementen is een zogenaamd eenzijdig wijzigingsbeding opgenomen. De werkgever mag de pensioenregeling dan aanpassen zonder instemming van de werknemer(s). Dit geldt echter alleen als er sprake is van een zwaarwichtig belang en van een dergelijk belang was in deze casus geen sprake.

In zijn algemeenheid valt op te merken dat een inhoudelijke wijziging van de pensioenregeling gedreven door economische motieven geen zwaarwichtig belang is. Goed om te weten is dat zelfs wetswijzigingen niet altijd tot een zwaarwichtig belang leiden, zo heeft de rechtspraak bepaald.

Ter voorkoming van claims geldt daarom het volgende!

Als er geen sprake is van een cao is bij elke wijziging van een pensioenregeling de instemming van de werknemer vereist. Het maakt daarbij niet uit of een OR of een andere personeels- vertegenwoordiging wel met de wijziging heeft ingestemd.

De hoofdregel is dus :

pensioen is onderdeel van de arbeidsovereenkomst en zonder instemming van de werknemer komt er geen wijziging tot stand. Bovendien mag een werkgever er niet zonder meer van uitgaan dat een eenzijdige wijziging van de pensioenregeling wordt gerechtvaardigd door wijziging van de pensioen-wetgeving.